W sobotę 7 lutego przypadała
rocznica śmierci ppor. Stanisława Kaszubskiego ps. „Król” .Była to
100 rocznica jego bohaterskiej śmierci ,którego grób znajduje się na
cmentarzu parafialnym w Pilźnie.
Stanisław Kaszubski był synem powstańca z 1863 roku. W 1890 roku
rozpoczął naukę w V Gimnazjum w Warszawie, skąd wkrótce został
usunięty za swoją patriotyczną postawę. Następnie uczył się w Płocku
i Wilnie, gdzie także nie udało mu się ukończyć kształcenia. Z
powodu swojej czynnej działalności w organizacjach
patriotyczno-samokształceniowych z obydwu szkół został usunięty. W
1904 roku uzyskał świadectwo maturalne w Odessie. Należał do
Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy. W czasie rewolucji w
1905 roku pod pseudonimem „Król” prowadził działalność polityczną
wśród młodzieży. W czasie rewolucji został aresztowany i skazany na
zesłanie do Archangielska. Wyrok został zamieniony na wygnanie poza
granice Imperium Rosyjskiego. W jego konsekwencji w 1908 Kaszubski
przeniósł się na tereny Austro-Węgier, zamieszkując w Krakowie.
Wkrótce rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagielońskim. W Krakowie
zerwał z SDKPiL i wstąpił do Związku Strzeleckiego, w którym na rok
przed I wojną światową ukończył kurs oficerski.
23-25 grudnia 1914 Stanisław Kaszubski brał udział w morderczej
bitwie pod Łowczówkiem. 25 grudnia dostał się do niewoli rosyjskiej.
W Tarnowie, w siedzibie rosyjskiego korpusu, został dołączony do
grupy 16 legionistów i razem z nimi 27 grudnia przetransportowany do
Radomyśla. W Radomyślu, w Dowództwie rosyjskiej 3 Armii był
przesłuchiwany przez pułkownika żandarmerii mówiącego biegle po
polsku. Po zakończeniu przesłuchań został przekonwojowany do
powiatowego więzienia w Pilźnie. Ponieważ był obywatelem rosyjskim,
został skazany za zdradę na karę śmierci przez powieszenie. 7 lutego
1915 roku przed wykonaniem wyroku odczytano dekret cara darujący
Kaszubskiemu życie pod warunkiem wstąpienia do armii rosyjskiej.
Stanisław Kaszubski odmówił. Jego ciało został pochowane w
bezimiennym grobie. Po zajęciu Pilzna przez wojska austriackie ciało
jego ekshumowano i pochowano z honorami na cmentarzu w Pilźnie[1]. W
1923 roku na cmentarzu w Pilźnie postawiono pomnik ku jego czci.
Stanisław Kaszubski został pośmiertnie zweryfikowany jako
podporucznik piechoty, a ponadto w 1922 roku odznaczony Krzyżem
Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari oraz w 1930 roku Krzyżem
Niepodległości z Mieczami[2] za działalność w PPS.
W sobotę, na cmentarzu parafialnym w Pilźnie, przy pomniku bohatera,
odbyła się ceremonia upamiętniająca to wydarzenie. Modlitwę
poprowadził ks. dr Ryszard Banach, następnie przed pomnikiem zostały
złożone kwiaty przez delegacje. Wartę przy pomniku pełnili
przedstawiciele drużyn strzeleckich w historycznych strojach
legionowych. W uroczystościach brali udział przedstawiciele kilku
plutonów strzeleckich (Tarnów, Brzesko, Dąbrowa Tarnowska, Dębica,
Sędziszów). Pieszo do mogiły “Króla”, z Tarnowa przybyło 17
strzelców z Tarnowa, Dąbrowy Tarnowskiej i Dębicy pod dowództwem st.
sierż. ZS Andrzeja Lisa i sierż. ZS Tomasza Kawy. Aby uczcić "Króla"
pokonali oni 30 km, maszerując od rana przez Skrzyszów, Ładną, Łęki
Górne i Dolne do Pilzna. W uroczystości wzięły również udział władze
samorządowe Pilzna oraz przedstawiciele kombatantów, harcerzy, Koła
historycznego oraz Towarzystwa Przyjaciół Pilzna i Ziemi
Pilźnieńskiej. |